Fındık Fiyatı Neden Düşük? Yada gerçekten düşük mü?
Fındık fiyatları son 3 yılda döviz bazında yükselmiş. Ama TL bazındaki yükselişten fındık üretici memnun değil. Karmaşık bir durumu analiz ettik.
Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği 2 Ekimde son 3 yılın eylül ayına ait iç fındık ihracat rakamlarını açıkladı. Özete bakarsak fındık fiyatları son üç yıldır döviz bazında yükselmiş.
Türkiye'nin fındık ihracatı, özellikle Karadeniz Bölgesi için önemli bir gelir kaynağıdır ve her yıl dünya pazarında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak fındık ihracatından elde edilen gelir, sadece satılan miktara değil, aynı zamanda dünya fiyatlarına, kur değişimlerine ve piyasa koşullarına göre değişiklik göstermektedir. Son üç yılın Eylül ayına ait ihracat verileri, bu dinamiklerin nasıl değiştiğini ortaya koymaktadır.
Yıllara göre fındık ihracatı analizi
2022 Yılı Fındık İhracatı İncelemesi
2022 yılında ise, Türkiye 25.010 ton fındık ihraç ederek 135.250.189 dolar gelir elde etmiştir. Bu dönemde ortalama dolar kuru 18,25 TL olmuştur. Ton başına elde edilen gelir ise yaklaşık 5.409 dolar civarındadır. Dolar kurunun düşük olduğu bu yıl, ihracatçının TL bazında daha az gelir elde etmesine neden olmuştur. Fındık fiyatları düşük seyretmiş ve bu da toplam gelirde ciddi bir azalmaya yol açmıştır.
2023 Yılı Fındık İhracatı İncelemesi
2023 yılına bakıldığında, Türkiye 24.462 ton fındık ihraç ederek 152.866.779 dolar gelir elde etmiştir. Aynı dönemde dolar kuru 26,89 TL'dir. Burada dikkat çekici olan, fındık ihracat miktarı neredeyse aynı olmasına rağmen, elde edilen gelirde ciddi bir düşüş yaşanmasıdır. Ton başına elde edilen gelir yaklaşık 6.249 dolar civarındadır. 2023 yılındaki bu düşük gelir, fındık fiyatlarının daha düşük olmasından ya da talepteki değişimlerden kaynaklanmış olabilir. Aynı zamanda, TL'nin dolar karşısında daha değerli olduğu bu dönemde ihracatçının daha düşük TL geliri elde etmesine neden olmuştur.
2024 Yılı Fındık İhracatı İncelemesi
2024 yılı Eylül ayında Türkiye, 24.926 ton fındık ihraç ederek 197.563.194 dolar gelir elde etmiştir. Aynı dönemdeki ortalama dolar kuru 33,95 TL olarak kaydedilmiştir. Bu veriler, 2024 yılında fındık ihracatının hem miktar hem de gelir bakımından olumlu bir seyrettiğini göstermektedir. Ton başına elde edilen gelir yaklaşık 7.926 dolar civarında olup, bu da ortalama birim fiyatın nispeten yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Kurun yüksekliği, ihracatçının TL bazında daha fazla gelir elde etmesini sağlamıştır.
Analiz bilgileri
Ton başına elden edilen gelir 2022 de 5.409 dolar, 2023 de 6.249 dolar, 2024 yılında 7.926 dolar gelir elde etmişiz. Yani dolar bazında fındık fiyatı artmış durumda. Fakat şuan güncel kabuklu fındık fiyatı 110 TL -120 TL civarında ve fındık üreticisi bu fiyattan memnun değil.
Peki dolar bazında fındık artıyorsa ve TL bazındaki artıştan fındık üreticisi memnun değilse bunun sebebi nedir?
Türkiye'de faizin yüksek olması sebebiyle yurtiçinde ve yurtdışında yaşayan bir çok kişi yada kurum döviz bazındaki yatırımlarını TL'ye çevirip yıllık %50'ye varan oranlarda faize yatırıp yüksek faizle yatırım geliri elde ediyor. Buda piyasadaki döviz miktarını arttırdığından enflasyon ve diğer artışlara göre döviz kuru daha az artmaktadır. Bunun sonucunda da dövize endeksli ürünlerin satış fiyatı döviz üzerinden olduğundan TL bazındaki alım fiyatları beklenen artışı sağlamıyor. Buna en büyük örnek fındık fiyatı.
Faizlerin düşmeye başlamasıyla dövize dönüş artacağını düşünürsek döviz ve dolar kurunun artması ve üreticinin beklediği fındık alım fiyatının yükselmesi gerçekleşebilir.
Ama şuan ki döviz kuru ve ihracat rakamlarına baktığımızda dövizde ciddi bir dalgalanma olmazsa fındık fiyatında bir artış beklenmesi mantıklı değil.
Fındığın 200 TL olduğunu düşünürsek alım maliyeti %100 civarında artacaktır. Doğal olarak iç fındık satış maliyeti ton başına 7.926 dolardan 14.000 dolara çıkacaktır. Ton başına 14.000 dolara artışı fındık ithal eden uluslararası firmalar kabul etmeyecektir. Ve fındığın döviz bazında artışı engellenecektir. Yani günümüz şartlarında döviz kuru artmadan fındıkta ciddi bir artış beklemek hayal kırıklı oluşturabilir.
